Zeven generaties vooruit denken

In zijn boek ‘De Goede Voorouder[1]’ neemt Roman Krznaric ons mee in de tegengestelde krachten van het korte- en langetermijndenken. Hij pleit ervoor dat wij ons bij de beslissingen die wij nemen moeten afvragen of de zevende generatie na ons belang heeft bij de beslissingen die wij vandaag nemen. Krznaric pleit voor een menselijke beschaving van het ‘Lange Nu’, waarbij wij allemaal een diep rentmeesterschap voelen voor onze planeet. Zet een nul voor het jaar waarin wij leven – dus 02025 - en ons perspectief van ‘tijd’ verandert.     

[1] Krznaric, Roman, ‘The good ancestor’, 2020. Nederlandse titel ‘De goede voorouder’(vertaling H. Moerdijk).

Krznaric haalt de literatuurcriticus Terry Eagleton[2] aan die onderscheid maakt tussen optimisme en hoop. Eagleton definieert ‘optimisme’ als een vrolijke gezindheid waarbij de mens de zonnige kant van het leven ziet. Ook als er een aantoonbare reden is om dat niet te doen, bijvoorbeeld met betrekking tot klimaatverandering. Immers optimisme zou tot zelfgenoegzaamheid en laksheid kunnen leiden. Terwijl hoop radicaler en actiever is. Iemand die hoopvol is beseft zich dat het mis kan gaan, maar houdt tegelijkertijd uit geestdrift vast aan het vooruitzicht van succes. Het boek ‘De Goede Voorouder’ gaat over hoop. Over de radicale hoop dat wij als mensen de handen ineenslaan om de wijze waarop wij de planeet hebben ingericht en beheren, radicaal kunnen veranderen.

[2] Eagleton, Terry, Hope Without Optimism (Yale University Press, 2015).

In onze hersenen zijn twee verschillende tijdshorizonnen actief; van de korte termijn en de lange termijn. Ons ‘marshmallowbrein’ is een brein gefixeerd op kortetermijnverlangens en -beloningen. Maar we hebben ook een ‘eikelbrein’ dat ons in staat stelt een beeld van de verre toekomst te vormen en toe te werken naar langetermijndoelen.  

Door ons marshmallowbrein kunnen wij de verleiding van een verse marshmallow maar moeilijk weerstaan. Maar ons eikelbrein maakt ons tegelijkertijd ook uitstekende planners. Wij plannen vakanties voor de volgende zomer, leggen geld opzij voor de opleiding van onze kinderen en sparen voor ons pensioen.

Met ons eikelbrein hebben wij het in ons om de ecologische ineenstorting van onze planeet te voorkomen. Het is dus de hoogste tijd om onze hersenen te prikkelen en in actie te komen Zoals in Jean Giono’s boek ‘De man die bomen plantte’ dat gaat over een herder die elke dag tijdens het hoeden van zijn schapen eikeltjes plantte en daarmee na enkele tientallen jaren een enorm bos had aangelegd. Het is de hoogste tijd om jouw eikelbrein aan het werk te zetten en een toekomstbestendige (lees duurzame) strategie te ontwikkelen.

Organisaties doen aan scenarioplanning, waarbij zij proberen door middel van forecasting de weg naar de toekomst uit te stippelen. Krznaric pleit ervoor om in plaats van te forcasten liever te ‘backcasten’. Daarbij stel je vast welke (duurzame) toekomst je beoogt en bekijk je vanaf daar wat de meest waarschijnlijke stappen zijn die je moet zetten om daar te komen.

Ongeacht of dit nu te wijten is aan menselijke activiteit of niet, klimaatverandering is een feit. Voor tal van uitdagingen waar wij vandaag de dag mee te maken hebben zijn innovatieve oplossingen beschikbaar. Kijk maar naar het inspirerende boek ‘Drawdown, het meest veelomvattende plan ooit om de klimaatontwrichting te keren’. Het boek bevat een verzameling van duurzame oplossingen op het gebied van energie, voedsel, onderwijs, gebouwen en steden, landgebruik, transport en materialen. Stuk voor stuk best practices die onze planeet leefbaar houden voor de generaties na ons. Langetermijndenken is de toekomst; we leven immers pas in het jaar 02025.